🌕 खग्रास (पूर्ण) चंद्रग्रहण.

2025 मधील दुसरे चंद्र ग्रहण येत्या 7 सप्टेंबरला असणार आहे. भाद्रपद पौर्णिमेलाच हे चंद्र ग्रहण येत आहे.  विशेष म्हणजे याच दिवशी पितृपक्षाची सुरुवात होत असल्याने ग्रहणाचा सूतक काळदेखील भारतात वैध ठरेल. भारतामध्ये चंद्र ग्रहण कधी सुरू होणार आहे याची अनेकांना कल्पना नसते कोणत्याही ग्रहणाच्या समयी भारतातील अनेक मंडळी सूतक पाळत असतात. सूतकाची वेळ कधी सुरू होते याबद्दलही अनेकांना जाणून घ्यायची इच्छा असते.  त्यामुळे आपण हे ग्रहण कधीपासून लागणार आहे आणि सूतक कधीपासून लागणार आहे, याबद्दलची सगळी माहिती सविस्तरपणे जाणून घेऊयात.  

🌑 चंद्रग्रहण म्हणजे काय?

जेव्हा पृथ्वी सूर्य आणि चंद्र यांच्यामध्ये येते, तेव्हा पृथ्वीची सावली चंद्रावर पडते आणि चंद्र आंशिक किंवा पूर्णपणे झाकला जातो. यालाच चंद्रग्रहण म्हणतात.

चंद्र पूर्णपणे पृथ्वीच्या सावलीत (छायेतील भागात) गेला की त्याला खग्रास चंद्रग्रहण म्हणतात.

या वेळी चंद्र पूर्णपणे काळसर किंवा तांबूस-तपकिरी रंगाचा दिसतो. हा रंग पृथ्वीच्या वातावरणामुळे निर्माण होतो.

सामान्य भाषेत याला "रक्तचंद्र" (Blood Moon) असेही म्हटले जाते.

चंद्रग्रहण कधी सुरू होईल.

या वर्षीचे दुसरे चंद्र ग्रहण हे भाद्रपदातील पौर्णिेच्या दिवशी येत आहे. 7  सप्टेंबर रोजी म्हणजेच रविवारी रात्री 9 वाजून 58 मिनिटांनी हे ग्रहण सुरू होणार असून रात्री 1 वाजून 26 मिनिटांनी ग्रहण सुटणार आहे. यंदाचे ग्रहण हे खग्रास चंद्र ग्रहण म्हणजेच पूर्ण चंद्र ग्रहण असणार आहे. या दिवशीच्या विशिष्ट खगोलीय स्थितीमुळे चंद्र लालबुंद दिसणार असून याला ब्लड मून असेही म्हणतात. इतके सगळे खगोलीय योग एकत्र जुळून येत असल्याने हे चंद्र ग्रहण विशेष ठरणार आहे.  

🔭 वैज्ञानिक दृष्टिकोन

चंद्रग्रहण नेहमी पौर्णिमेला होते.

ग्रहणाच्या वेळी चंद्र, पृथ्वी आणि सूर्य एका सरळ रेषेत असतात.

हे ग्रहण फक्त पृथ्वीच्या रात्रीच्या भागातून दिसते.

चंद्रग्रहण उघड्या डोळ्यांनी सुरक्षितपणे पाहता येते (सूर्यग्रहणाप्रमाणे धोका नसतो).

🙏 धार्मिक समजुती

हिंदू धर्मात ग्रहणाला विशेष महत्त्व दिले जाते.

ग्रहणकाळात मंदिरांची दारे बंद केली जातात.

अनेकजण उपवास करतात, मंत्रजप, ध्यान किंवा दानधर्म करतात.

ग्रहण संपल्यानंतर स्नान करून शुद्धीकरण करणे, अन्न शिजवणे व प्रसाद वाटणे या प्रथा आहेत.

भारतात सूतक काळ कधी असेल ? 

यंदाचे खग्रास चंद्र ग्रहण हे भारतातही दिसणार आहे. त्यामुळे भारतामधील अनेकांना या चंद्र ग्रहणासाठी सूतक काळ काय असेल याची उत्सुकता असते. ग्रहण लागण्याच्या 9 तासांपूर्वी सूतक लागते. 7 डिसेंबर रोजी सूतक दुपारी 12 वाजून 57 मिनिटांपासून लागेल. या काळात धार्मिक गोष्टी टाळल्या जातात. 

सूतकामध्ये कोणत्या गोष्टी टाळल्या जातात?

सूतक काळात पूजा केली जात नाही

मात्र या काळात मंत्रोच्चार केला जाऊ शकतो

सूतकामध्ये अन्नपदार्थ तयार करणे वर्ज्य मानले जाते

सूतक लागताच मंदिरांचे दरवाजे बंद केले जातात

सूतकामध्ये कोणतीही शुभ कार्ये वर्ज्य मानली जातात

सूतकामध्ये गर्भवती महिलांनी विशेष काळजी घ्यावी असा सल्ला दिला जातो.  

ग्रहण, सूतक आणि समज.

ग्रहण काळ अशुभ मानला जातो. या काळात नकारात्मक ऊर्जा वाढते, असा समज आहे.  त्यामुळे या काळात पूजा करणे टाळले जाते, त्याऐवजी देवाचे नामस्मरण, मंत्रजाप, हनुमान चालीसा आणि गीतेचे पठण करावे असे सांगितले जाते.  अनेक जण या काळात जेवण बनवतही नाही आणि काही खातही नाहीत.

पितृपक्ष आणि ग्रहण.

7 सप्टेंबरपासून पितृपक्ष सुरू होत आहे. त्याच रात्री 9 वाजून 58 मिनिटांनी खग्रास चंद्र ग्रहण आहे. ग्रहणाच्या आधी 9 तास सूतक लागते. सूतकामध्ये पूजा-अर्चा करणे टाळले जाते. 7 डिसेंबर रोजी 12 वाजून 58 मिनिटांआधी श्राद्ध आणि तर्पण विधी करणे योग्य ठरेल असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.

🌍 खगोलशास्त्रीय महत्त्व

चंद्रग्रहणाचा अभ्यास करून पृथ्वीचा आकार, वातावरणाचा प्रभाव याची माहिती मिळाली.

प्राचीन काळी देखील खगोलशास्त्रज्ञांनी ग्रहणांचा अभ्यास करून कॅलेंडर, पंचांग तयार केले.

आपण चंद्रग्रहण लेख सविस्तरपणे वाचल्याबद्दल धन्यवाद! लवकरच भेटू पुढील नवीन विषयासह...