GST: सर्वसामान्यांसाठी आनंदाची बातमी! 

सणासुदीच्या काळात, दिवाळीच्या तोंडावर केंद्र सरकारने सर्वसामान्यांना आणि व्यापाऱ्यांना दिलासा देणारा निर्णय घेतला आहे. आधी असलेल्या जीएसटीच्या (New GST Rate) चार स्लॅबपैकी 12 टक्के आणि 28 टक्क्यांचा स्लॅब रद्द करण्यात आला. त्यामुळे देशात आता फक्त 5 टक्के आणि 18 टक्के असेल दोनच जीएसटी स्लॅब (GST Council Meeting) असतील. सरकारच्या या निर्णयामुळे इलेक्ट्रॉनिक वस्तू, खाद्यपदार्थ, साबण, कपडे, पादत्राणे यासह रोजच्या वापराच्या गोष्टी स्वस्त होणार आहेत. तर आरोग्य विमा आणि जीवन विम्यात पूर्ण सूट मिळण्याची शक्यता आहेत. सरकारचा हा निर्णय नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी म्हणजे 22 सप्टेंबरपासून लागू होणार आहे.

56 वा GST कौन्सिलचा बैठकीचा सारांश (3 सप्टेंबर 2025, नवी दिल्ली)

अध्यक्षपद: केंद्रीय वित्त व कॉर्पोरेट व्यवहार मंत्री श्रीमती निर्मला सीतारामन यांच्या अध्यक्षतेखाली बैठक झाली.

• मुख्य निर्णय:

  1. GST दरातील बदल

     • अनेक वस्तू व सेवांवर GST दर कमी केले गेले (उदा. दूध, पनीर, औषधे, खेळणी, हस्तकला वस्तू, कृषी उपकरणे, सौर उपकरणे, वैद्यकीय उपकरणे यांवर कर कमी).

     • काही वस्तूंवर कर वाढवला (उदा. पानमसाला, गुटखा, कार्बोनेटेड ड्रिंक्स, काही लक्झरी गाड्या व दुचाकी).

     • तंबाखू उत्पादने व बिडी यांवरील कर यथास्थित ठेवण्याचा निर्णय (Compensation Cess फंड पूर्ण फेडला जाईपर्यंत).

     • सेवा क्षेत्रात "स्पेसिफाईड प्रिमायसेस" संदर्भातील परिभाषेत स्पष्टता आणली.

  2. अंमलबजावणीची तारीख

     • बहुतांश वस्तू व सेवांवरील नवीन GST दर 22 सप्टेंबर 2025 पासून लागू.

     • तंबाखू व संबंधित उत्पादने यावरील बदल नंतर लागू होणार.

  3. व्यवसाय सुलभता उपाय (Trade Facilitation)

     • विविध प्रक्रिया सुधारणा (GST कायदा व प्रक्रियेत बदल).

     • GST अपीलीय न्यायाधिकरण (GSTAT) सप्टेंबर 2025 अखेरपर्यंत कार्यान्वित होईल व डिसेंबर 2025 पासून सुनावण्या सुरू होतील.

     • मागील प्रकरणांवरील अपील दाखल करण्याची मर्यादा 30 जून 2026 ठरवली.

👉 थोडक्यात, या बैठकीत सामान्य नागरिकांना दिलासा, मध्यमवर्गीयांसाठी काही महत्त्वाचे करकपात निर्णय, तसेच व्यापार व न्यायनिवाडा प्रणाली अधिक सुलभ करण्याचे ठरले.

 56 वा GST कौन्सिल (3 सप्टेंबर 2025) च्या शिफारशींचा सोप्या तक्त्याच्या स्वरूपातील सारांश दिला आहे.

🟢 GST दर कमी झालेले

वस्तू/सेवा	जुना दर	नवीन दर
दूध (UHT), पनीर, दही, लोणी, चीज	5%–12%	0%–5%
सुके मेवे, सुके फळे, खजूर, अंजीर	12%	5%
औषधे व जीवनावश्यक औषधोपचार साहित्य (इंजेक्शन, उपकरणे)	12%	0%–5%
वैद्यकीय उपकरणे (ऑक्सिजन, थर्मामीटर, ग्लुकोमीटर, टेस्ट स्ट्रिप्स)	12%–18%	5%
कृषी उपकरणे (पंप, स्प्रिंकलर, कॉम्पोस्ट मशीन)	12%–18%	5%
सौर उपकरणे, पवनचक्की, बायोगॅस, नवीकरणीय ऊर्जा यंत्रणा	12%	5%
खेळणी, शालेय साहित्य (पेन्सिल, शार्पनर, वह्या, नकाशे)	12%	0%–5%
हस्तकला वस्तू (लाकूड, धातू, काच, दगड, बांबू, मातीची भांडी इ.)	12%	5%
काही वाहनं (ट्रॅक्टर, इलेक्ट्रिक वाहनं, 1200cc पेक्षा कमी इंजिन असलेली गाड्या)	28%/18%	5%–18%
🔴 GST दर वाढलेले वस्तू/सेवा जुना दर नवीन दर पान मसाला, गुटखा 28% 40% कार्बोनेटेड ड्रिंक्स, एनर्जी ड्रिंक्स 28% 40% सिगारेट, तंबाखू व संबंधित उत्पादने 28% 40% मोठ्या गाड्या, SUV, लक्झरी कार 28% 40% 350cc पेक्षा जास्त क्षमतेच्या मोटारसायकली 28% 40% खासगी विमानं, यॉट 28% 40% रिव्हॉल्व्हर, पिस्तूल 28% 40%   ⚙️ इतर महत्त्वाचे सुधारणा अंमलबजावणीची तारीख: 22 सप्टेंबर 2025 पासून बहुतांश वस्तू/सेवा. तंबाखू व गुटखा यावरील बदल नंतर लागू (Compensation Cess फंड संपेपर्यंत). GSTAT (GST अपीलीय न्यायाधिकरण): सप्टेंबर 2025 अखेरपर्यंत कार्यान्वित. डिसेंबर 2025 पासून सुनावण्या सुरू. जुन्या प्रकरणांवर अपील दाखल करण्याची अंतिम तारीख 30 जून 2026. व्यवसाय सुलभतेसाठी विविध प्रक्रिया सुधारणा (Refund, ITC, नियमांमध्ये बदल).